صندوق پس‌انداز مسکن در مسیر تعطیلی

یکی از راه‌های دولت یازدهم و دوازدهم برای خانه‌دار شدن جوانان، صندوق پس‌انداز مسکن یکم و ایجاد فرهنگ پس‌انداز مسکن بوده.

در همین راستا یکی از اقدامات راه‌اندازی صندوق پس‌انداز مسکن یکم بود که در خرداد ماه 94 تاسیس شد و هدف از این تاسیس پرداخت وام 80 میلیون تومانی خرید مسکن با پس‌انداز متقاضیان و افزایش سهم وام از قیمت مسکن بود.

در ابتدای امر باتوجه به اینکه وام مسکن در کنار وام جعاله حدود 30 تا 40 درصد از قیمت خرید مسکن را پوشش می‌داد و همین مساله موجب اقبال عمومی به این طرح شد.

به هر ترتیب منابع صندوق پس‌انداز مسکن رشد قابل توجهی پیدا کرد و براساس آمار بانک مرکزی منابع صندوق در شهریور ماه معادل 9 هزار و 240 میلیارد تومان بود.

اما با افزایش مداوم بهای مسکن و کاهش نسبت وام صندوق مسکن یکم به قیمت مسکن موجب روند نزولی سپرده‌گذاری در این صندوق شد. در اوایل دی ماه 97 خبرگزاری فارس در گزارشی با عنوان «مرگ تدریجی صندوق پس‌انداز مسکن یکم» منتشر کرد. در آن گزارش به طور مفصل توضیح داده شد که مشتریان صندوق پس‌انداز مسکن یکم همه به انگیزه خانه‌دار شدن در این صندوق پس‌انداز کرده‌‌اند و اگر متناسب با تغییر قیمت مسکن، سقف وام پرداختی تغییر نکند، سپرده‌گذاران پول‌های خود را بازپس خواهند گرفت.

با بروز چنین پدیده‌ای بانک مسکن برای پاسخگویی به تقاضای سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز مسکن، مجبور به اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی خواهد شد و یا اینکه بخشی از وصولی‌های خط اعتباری مسکن مهر را برای بازپرداخت این سپرده‌ها اختصاص دهد. در این شرایط صندوق کارکرد خود را از دست داده و فقط به صندوقی برای وصول اقساط تسهیلات اعطایی در ماه‌های گذشته تبدیل خواهد شد. پس از وصول این اقساط، بانک می‌تواند پولی که بابت بازپرداخت سپرده‌ها از وصولی‌های خط اعتباری مسن مهر برداشت کرده بود را دوباره بازگرداند و به این صورت کار صندوق به اتمام خواهد رسید و خود به خود فرایند تصفیه انجام خواهد شد.

بقای صندوق‌هایی مانند صندوق پس‌انداز مسکن یکم وابسته به هدفی است که برای آن تشکیل شده‌اند و در صورت عدم امکان تحقق آن هدف، صندوق به مرحله توقف فعالیت می‌رسد.

پس از حدود 2 سال از این گزارش، هیچ تغییری در سقف وام مسکن نشد و بهای مسکن بسیار فراتر از قیمت‌های دی ماه 97 شد. همین مساله موجب تشدید روند نزولی خروج منابع و سپرده از صندوق پس‌انداز مسکن یکم شد.

بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی کل موجودی صندوق پس‌انداز مسکن در پایان شهریور ماه امسال به 5 هزار و 470 میلیارد تومان کاهش یافته است. این عدد بیانگر کاهش 3770 میلیارد تومانی منابع این صندوق است. به این نحو که از مرداد ماه 97 که اوج منابع صندوق است، تا پایان سال 97 حدود 930 میلیارد تومان از منابع صندوق کاسته شده و در طول سال 98 بالغ بر 1840 میلیارد تومان از منابع صندوق پس‌انداز مسکن خارج شده است.

همچنین از اسفند 98 تا شهریور ماه 99، یعنی به مدت 6 ماه، هزار میلیارد تومان ( معادل 18.2 درصد) از منابع این صندوق کاسته شده است.

با این روند منابع صندوق روز به روز کاهش یافته و صرفا بازپرداخت اقساط وام‌ها وارد حساب صندوق خواهد شد که باتوجه به کاهش شدید منابع و بستن حساب‌ها توسط بسیاری از متقاضیان، تقریبا همه وصولی‌ها صرف بازپرداخت سپرده‌ها شده و صندوق به سمت تعطیلی حرکت خواهد کرد.

صندوق پس‌انداز مسکن یکم تقریبا تنها برنامه دولت یازدهم و دوازدهم در حوزه مسکن بود که به مرحله اجرایی رسید اما نتیجه راه‌اندازی این صندوق کسری چند هزار میلیاردی و عدم کارایی آن برای هدف تعیین شده بود.